Stomazorg

Een stoma is een chirurgisch aangelegde opening in de buik om de inhoud van het maagdarmkanaal of het urogenitaal stelsel buiten het lichaam te leiden. Een stoma wordt op de huid vastgezet.

Een stoma ziet er vaak rood en vochtig uit en kan enkele centimeters uitsteken. Er zijn echter ook stoma's die niet uitsteken. Op de plaats van een stoma bevinden zich veel bloedvaten, die snel kunnen gaan bloeden bij een harde aanraking. Verder heeft de patiënt normaal gesproken geen pijn of ongemak van een stoma.

Peristomale huidbeschadiging is letsel rondom een stoma. Vaak ligt de nadruk op het voorkómen van decubitus en andere aandoeningen. Het voorkómen van alle soorten vermijdbare schade aan de huid, waaronder peristomale huidbeschadiging, verdient echter ook aandacht.

De huid rondom een stoma kan beschadigd raken door kleefmiddelen of door blootstelling aan urine en ontlasting door een lekkend stomazakje.

Peristomale irritatieve contactdermatitis (PICD)

PICD ontstaat door blootstelling van de huid aan urine en feces. De hoornlaag wordt op den duur zachter en doorlatender, en de normale, zure, pH-waarde van de huid, die nodig is om de barrière- en herstelfunctie te behouden, stijgt langzaam tot een alkalische waarde. In vloeibare ontlasting komen veel proteolytische en lipolytische verteringsenzymen voor en deze zorgen rechtstreeks voor huidbeschadiging door ontsteking. Dit is vergelijkbaar met de schade die wordt veroorzaakt door incontinentiedermatitis (IAD). Ontlasting van de dunne darm (bijvoorbeeld bij een ileostomie of jejunostomie) bevat zeer veel van deze enzymen.

huidletsel door een medische kleeflaag (MARSI)

Wanneer een kleefmiddel van de huid wordt verwijderd, worden tegelijkertijd ook lagen epidermale cellen verwijderd. Als er meerdere lagen zijn verwijderd en de huid niet genoeg tijd heeft gehad om te herstellen, raakt de hoornlaag beschadigd. Een diepere laag van de epidermis komt aan het oppervlak en de barrièrefunctie verzwakt. Het verwijderen van meerdere lagen van de epidermis of van de hele epidermis van de dermis wordt ook wel skin stripping genoemd. Dit houdt meestal verband met:

• Kwetsbare oudere huid waarbij de epidermis niet goed is verankerd aan de dermis
• Gebruik van agressieve kleefmiddelen
• Gebruik van hechtmiddelen zoals benzoëtinctuur
• Onjuiste verwijdering van kleefmiddelen

Tips om peristomale huidbeschadiging te voorkomen

• Inspecteer het zakje minstens twee keer per dienst.
• Leeg een zakje wanneer het niet meer dan een derde vol is, om te voorkomen dat het per ongeluk losraakt van de huid.
• Buikhaar moet worden geschoren.
• Vervang het zakje twee tot drie keer per week met regelmatige intervallen, als de huidbarrière is losgekomen van de huid of als u ontlasting/urine langs de rand van het zakje of op de omringende huid ziet of voelt.
• Breng 3M™ Cavilon™ Niet-Prikkende Barrièrefilm aan voordat u het zakje plaatst.
• Probeer een lekkend zakje niet met tape te plakken. Het risico op huidirritatie wordt daardoor groter omdat ontlasting/urine op de huid blijft zitten.
• Overleg altijd met een gespecialiseerde stomaverpleegkundige over hulpmiddelen en peristomale problemen.